Euskararen Eguna, inoiz amore eman ez zutenei omenaldia

Urtero, abenduaren 3an, Euskararen Eguna ospatzen dugu. Data honen atzean borroka, adore eta itxaropen istorio asko dago. Euskara ez da hizkuntza bat bakarrik izan; nortasunaren, erresistentziaren eta gure lurrarekiko maitasunaren sinboloa izan da. Gaur esandako hitz bakoitza, hizkuntza horretan idatzitako liburu, kantu edo ikasgai bakoitza, milaka pertsonen ahalegin isil eta etengabearen emaitza da.

Hainbat hamarkadatan euskaraz hitz egitea ausardia ekintza bat zen. Errepresio frankistaren pean, hizkuntza defendatzen zutenek ezkutuan egiten zuten, zigorren eta umiliazioen beldur. Hala ere, zoritxar horrek ez zuen bere grina itzali, biderkatu egin zuen. Isiltasun eta klandestinitate urte horietan ernatu ziren gaur egun ikastolen mugimendua bezala ezagutzen dugunaren haziak.

Ikastolak ez ziren kasualitatez sortu. Kontzientzia kolektibo baten emaitza izan ziren, eta ulertzen zuten euskarazko hezkuntza zela haien biziraupena bermatzeko tresnarik boteretsuena. Gizon eta emakume konprometituak, asko prestakuntza pedagogiko formalik gabeak baina uste sendoarekin, haurrek euskara hizkuntza bizi gisa ikasi eta bizi zezaketen zentroak sortu zituzten. Ez zituzten hitzak bakarrik irakasten; kultura, memoria eta harrotasuna transmititzen zituzten. Gela bakoitza babesleku bihurtu zen, euskarak arnasa hartzeko, entzuteko eta ospatzeko.

Ikastolen eragina sakona eta iraunkorra izan da. Horiei esker, belaunaldi osoak hazi egin dira, euskaraz hitz egitea posible izateaz gain, naturala eta beharrezkoa zelako ziurtasunarekin. Mugimendu horrek ez zuen hizkuntza bakarrik zaindu; biziberritu egin zuen. Komunitateak sortu zituen, identitateak sendotu zituen eta hizkuntza bat ez dela soilik komunikaziorako tresna bat frogatu zuen, baizik eta gure historiarekin eta ingurunearekin lotzen gaituen lotura emozional eta sozial bat ere badela.

Euskararen normalizazioa ez da bide lineala izan, ezta zailtasunik gabekoa ere. Borrokak administrazio publikoan, komunikabideetan eta eguneroko bizitzan jarraitzen du. Hizkuntza ikusarazteko ahalegin bakoitza, hiriko bizitzan eta bizitza digitalean integratzeko ekimen bakoitza, gu baino lehenago borrokatu zirenei egindako omenaldi isila da. Eta, aldi berean, gogoan izan behar dugu lanean jarraitu behar dugula, ez bakarrik daukagunari eusteko, baizik eta hedatzeko, euskara gure gizarteko bazter guztietan hizkuntza bizi eta betea bihurtzeko.

Euskararen Eguna, beraz, ekintza sinbolikoa baino askoz gehiago da. Konpromiso bat da, ekintzarako deia eta tributu bat. Euskarazko hitz bakoitzaren atzean sakrifizio eta erresilientzia istorioak daudela onartzea da. Zoritxarrari aurre eginez, seme-alabek ama-hizkuntzan ikasi, jolastu eta amesteko moduko etorkizuna irudikatu zuten gizon-emakumeak. Horiei esker, euskarak ez du bakarrik bizirik irauten: loratu egiten da.

Gaur, egun hau ospatzen dugun bitartean, atzera begiratu behar dugu esker onez, eta aurrera, erabakitasunez. Hezi, sustatu, sortu eta, batez ere, hitz egin behar dugu. Izan ere, euskarazko elkarrizketa bakoitza erresistentzia ekintza bat da, inoiz amore eman ez zutenei egindako omenaldia eta hizkuntza hori oraindik maitatzen ikasi behar dutenentzat ereindako hazia.

Euskara da gure ondarerik baliotsuena, eta abenduaren 3an gogorarazten digu euskara normalizatzeko borroka ez dela iraganeko ekintza bat, oraingo konpromisoa baizik. Egun honek inspiratu gaitzala hizkuntzaren zaindari, gure kulturaren defendatzaile eta itxaropenezko itsasargi gisa ikastolak ausardiaz eta ausardiaz erein zituzten ameslarien ondarearen jarraitzaile izatera.
Gaur ahoskatzen dugun euskarazko hitz bakoitza txalo isila izan dadila borrokatu zirenentzat, harro egoteko moduko kantua eta etorkizunerako promesa. Izan ere, azkenean, euskara ez da gurea bakarrik; gu gara euskara osatzen dugunak.