Iñigo Iñurrategi: Ikastola, euskararekiko konpromisotik abiatuta, XXI. mendeko hezkuntza auzolan formula bat da

- Zeintzuk dira, zure ustez, kooperatibismoaren erronkak XXI. mendean?

XXI. mendeko kooperatibismoak, alde batetik, munduko gainerako erakunde eta enpresek aurre egin beharreko erronka handiei egin behar die aurre, hala nola digitalizazioari, gero eta aurreikus ezin daitekeen ingurune batean etengabe egokitzeko beharrari edo belaunaldien arteko erreleboari. Baina, bestalde, kooperatibismoaren erronka berezi eta oso garrantzitsu bat ikusgarritasuna irabaztea da, gure gizartean presentzia eta dimentsio handiagoa lortzea. Demokrazia ekonomikoa, kohesio soziala eta iraunkortasuna ematen dituen eredu eraldatzailea izanik, edozein gizartetan erreferentziazko antolaketa- eta enpresa-eredua izan beharko luke, humanismoaren eta justizia sozialaren oinarrizko balioak gailentzen badira.

- Zer ekarpen egiten dio kooperatibismoak egungo gizarteari?

Adibidez, erakundeetan demokrazia praktikatzea bezain oinarrizkoa den zerbait. Langileari bere lanean bete-betean parte hartzeko aukera ematea da, jabe eta langile gisa, familiei zuzenean parte hartzeko aukera ematea seme-alabak joaten diren ikastetxearen kudeaketan eta administrazioan, nekazariari bere produktuen eraldaketa eta merkaturatzea autokudeatzeko aukera ematea, edo kontsumitzaileari bere dendan erosteko aukera ematea, bertan jabetza eta kudeaketa partekatzen baititu beste ehunka edo milaka kontsumitzailerekin batera.
Emaitza erakundeen multzo askotarikoa da, guztiak lurraldean errotuak, eta emaitza ekonomiko birbanatzailea sortzen dute gizarte-ekitatean aurreratuen dauden herrialdeen abangoardian, eta emaitza soziala, bakoitza bere eremuan autokudeatutako komunitateen forman, herritartasun erantzunkidea eta sozialki konprometitua eta kohesionatua garatzen duena.

- Zer esan nahi du gaur egun ikastola baten izaera kooperatiboak? Kooperatiben legeak eskatutakoaz haratago, zein da kooperatiben balio erantsi diferentziala?

Ikastolen kasuan, kooperatiba izaera dela-eta, proiektuan inplikatutako alderdi guztiek (familiek eta profesionalek) parte hartzeaz gain, elkarrekin erabakitzen dute, ikastetxearen kudeaketa integralaren ardura partekatuz: estrategiaren eta proiektu pedagogikoaren definiziotik hasi eta finantzaketaren kudeaketaraino, langileak kontratatzeraino... Hori guztia partaidetza-mekanismoen eta gobernu-organo demokratikoen bidez.
Beste alderdi oso garrantzitsu eta bereizgarri bat ikastola bakoitzak ikastolen sarea den kooperatiben kooperatiban duen parte-hartzea da. Horri esker, lankidetza-mekanismoak gara daitezke, bai zailtasun ekonomikoak izan ditzaketen ikastolei laguntza emateko, bai finantzaketa-mekanismoak, euskarri teknikokoak edo pedagogia-berrikuntzakoak batera garatzeko. Beraz, ikastolarik txikienak ere 115 ikastolaz osatutako erakundearen baliabide partekatuak ditu, 3700 profesional eta 46.000 familia baino gehiagorekin.

- Nola azalduko zenizkioke ikastola bateko guraso berri bati bere izaera kooperatiboaren funtsezko ardatzak?

Aita edo ama berri bati esango nioke: hemen ez duzu bakarrik semea edo alaba ekartzen ikastera, zu ere parte aktiboa zara hezkuntza-proiektuan. Ikastolako gainerako familia eta profesionalekin batera, hezkuntza-proiektuaren garapenean erabaki garrantzitsuenak hartuko dituzue, demokratikoki eta gardentasunez. Ikastola, euskararekiko konpromisotik abiatuta, XXI. mendeko hezkuntza auzolanaren formula bat da.

- Nola bermatzen da bazkide guztiek (familiek, irakasleek eta langileek) parte-hartze eraginkorra eta orekatua izatea Artezkaritza Kontseiluan eta ikastolako eguneroko kudeaketan?

Ikastolak benetan parte hartzea bermatzen du, familien eta profesionalen ordezkaritza proportzionalaren bidez Batzarrean eta Artezkaritza Kontseiluan. Artezkaritza Kontseiluko kideak kooperatibaren Batzar Orokorrean aukeratzen dira, familia baten bidez boto bat edo, hala badagokio, bazkide langile baten bidez boto bat.
Parte-hartzea ez da Batzarrera eta Artezkaritza Kontseilura mugatzen, eta ohikoena da batzorde mistoak sortzea gai espezifikoetarako (pedagogikoak, ekonomikoak, kulturalak...). Gainera, parte-hartzea eraginkorra izan dadin, kooperatibak ziurtatu behar du bazkide guztiek prestakuntza kooperatibo egokia, komunikazio-bide irekiak eta kooperatibaren martxari nahiz kooperatiban lantzen diren gai garrantzitsuei buruzko informazioa izango dutela.

- Zergatik lotzen da gizartean publikoa administrazioaren mende dagoenarekin bakarrik, eta zergatik hori da ikuspegi nagusia?

Lotura hori nahiko berria da gure historian, eta estatu-eredu jakin baten garapenari lotuta dago. Hain zuzen ere, gaur egun, hedabideetan eta diskurtso politikoetan, publikoa Administrazio Publikoa deiturikoaren mende dagoena soilik delako ideia indartzeko joera dago. Eta dudarik ez dago neurri batean hala dela. Baina uste dut errore nagusia horretara murriztea dela, eredu bakarra dela pentsatzea eta, gainera, guztia hartzen duela. Gure bizitzan PUBLIKOA Administrazio Publikoa baino zabalagoa, anitzagoa eta sakonagoa denean.
Lur honetan, komunala, batzarrea, auzolana edo kooperatiba izan dira eta dira publikoa, komunitarioa eta kolektiboa ulertzeko eta antolatzeko beste eredu bat eratzen duten elementuak, Administrazio Publikoaren eredua ezarri aurretik. Eta ez dute zertan kontrajarriak izan, osagarriak baizik. Forma juridikoa edo kudeaketakoa alde batera utzita, PUBLIKOAren kudeaketa antolatu beharko genuke, eremu batzuk Administrazio Publikoaren tresnekin kudeatuz, eta beste batzuk herritarren antolaketarekin eta ekimenarekin, betiere interes orokorrari zerbitzatzeko.
Ikastolak horren guztiaren adibide on bat dira, komunarekin sakonki lotutako hezkuntza forma bat dira, euskara eta euskal kultura zaintzeko familien eta komunitateen bultzada kolektibotik sortuak. Eta, gainera, irabazi-asmorik gabeko kooperatiba gisa antolatzen dira, eta, horren ondorioz, beren kudeaketaren, parte-hartzearen eta guztion ondasunaren interesaren ardura hartzen dute.